Expertises

Ogenschijnlijk onschuldige producten kunnen stofexplosies veroorzaken De grootste industriële explosies zijn doorgaans gas- of dampexplosies. De laatste tien jaar zijn er daar in de Benelux maar weinig van geweest: de meest recente was de stoomexplosie bij Tata Steel in maart 2019. Een andere grote was de dampexplosie bij Shell Moerdijk in 2014. In de bulkindustrie staat de stofexplosie qua frequentie met stip bovenaan. Stofexplosies worden onder meer veroorzaakt door zetmeel, plantaardige eiwitten als mais- en tarwegluten, door veevoeders, maar ook door steen- en bruinkool, houtsnippers, -pellets en -poeder. Zo werd in 2017 een melkpoedersilo in Veghel getroffen en deed zich in België in 2017 een stofexplosie voor in een spaanplaatfabriek. Volgens verzekeringsmaatschappij Interpolis doen zich jaarlijks alleen al in Nederland ten minste 20 incidenten voor waarbij een of meer gewonden vallen. Hoewel elk ongeval er een te veel is, lijkt het erop dat het aantal (stof) explosies met ernstige schade en slachtoffers een dalende lijn vertoont. “Dat komt omdat de risico’s beter onderkend worden en er meer gedaan wordt om installaties veiliger te maken en personeel beter op te leiden. Dat heeft ongetwijfeld ook te maken met de invoering van de ATEX-wetgeving”, zegt Gerard van Laar, senior consultant bij Inburex Consulting, specialist op het gebied van brandbeveiliging en proces- en explosieveiligheid.

Meer kennis en regels nodig om mensen te beschermen Nanodeeltjes komen niet alleen vrij bij productieprocessen met nano-materialen, maar ook bij traditionele behandelings- en verhittingsprocessen. Meer wetenschappelijke kennis over de risico’s en betere regulering zijn nodig om de gezondheid van werknemers te beschermen. Schuren, boren, lassen, solderen, ronkende dieselmotoren en dampen bij lasersnijden: allemaal processen waar ultrafijne deeltjes (1-100 nm) bij ontsnappen. Ook in steeds meer producten zijn nanodeeltjes terug te vinden. Dan worden ze doelbewust gefabriceerd. Dankzij hun ultrafijne afmetingen hebben ze interessante eigenschappen voor in producten. Neem nano-TiO₂ (titaniumdioxide) dat zonnebrandcrème zijn hagelwitte kleur geeft, of spray met vuilafstotende nano-polymeerdeeltjes voor een schone auto of de supersterke koolstofnanobuisjes in nieuwe materialen.

Laminaire downflow booth beschermt medewerkers tegen CRM’s Bij een maakbedrijf in Nederland is een laminaire downflow booth geplaatst met geïntegreerde opslagmachine voor grondstoffen om veilig metaalpoeders voor het productieproces te kunnen afwegen. Zo wordt de blootstelling van werknemers aan emissies sterk verlaagd Voor het productieproces gebruikt het bedrijf, dat niet nader genoemd wil worden, metallische poeders die medewerkers vanuit opslagvaten in kleinere containers overscheppen. De benodigde hoeveelheid wordt op een weegschaal afgewogen. Het betreft zogenaamde CRM-stoffen (zie kader). Bij blootstelling vormen ze een potentieel risico voor het personeel. Medewerkers worden beschermd met persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s), maar de producent wilde een stap verder gaan en de emissies tijdens de handling van poeders tot een minimum beperken. De oplossing werd gevonden in het plaatsen van een laminaire down flow booth die emissies continu afvoert. Bijzonder is dat binnen deze cabine een opslagautomaat is geïntegreerd om grondstoffen voor de productie veilig en efficiënt te kunnen afwegen en over te pakken.